Per 1 januari 2023 mag de behandeling van AFT – borstreconstructie met eigen vetweefsel – worden vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. Dit geldt alleen voor vrouwen die een borst laten verwijderen door borstkanker of om borstkanker te voorkomen vanwege erfelijke aanleg. Dit oordeelde Zorginstituut Nederland in december. Als Stichting Erfelijke Kanker Nederland waren wij betrokken bij de totstandkoming van dit besluit. We zijn blij dat een nieuwe borstreconstructiemethode beschikbaar is, maar zien nog wel wat haken en ogen.
Na borstkanker of erfelijke aanleg voor borstkanker, is het mogelijk om een nieuwe borst te laten maken. Bijvoorbeeld door middel van een (siliconen) borstimplantaat of van vet, huid en vaten vanuit de buik, bil of benen. Natuurlijk is geen borstreconstructie ook een mogelijkheid. Sinds 1 januari 2023 is er een methode die wordt vergoed uit de basisverzekering: borstreconstructie met eigen vetcellen. Oftewel AFT: autologe vettransplantatie. Deze techniek wordt alleen vergoed bij vrouwen die een borst moeten laten verwijderen door borstkanker of om borstkanker te voorkomen vanwege een erfelijk hoog risico op borstkanker. Bij AFT is het nodig om de huid op de plek van de borst eerst op te rekken met behulp van een speciale beha (expander) met een vacuümpomp, die minimaal tien uur per dag moet worden gedragen. Als de huid voldoende is opgerekt, wordt een nieuwe borst opgebouwd met vetcellen uit het eigen lichaam. Hiervoor zijn gemiddeld drie á vier operaties nodig. Het vraagt dus een flinke investering in tijd, energie en meerdere operaties. Als je werkt, betekent dit dat je meerdere periodes niet aan de slag komt. Naast het intensieve dragen van de vacuümpomp, hebben sommige vrouwen zes operaties nodig voordat het gewenste resultaat is bereikt. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden, bijvoorbeeld voor zzp’ers of mensen met een (jong) gezin.
BREAST-trial
Via de regeling ‘Voorwaardelijke toelating’ is AFT al sinds 1 oktober 2015 verzekerde zorg voor een beperkte groep vrouwen die meededen aan wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit en kosteneffectiviteit ervan. Aan deze ‘BREAST-studie’ deden 191 vrouwen mee. Volgens het Zorginstituut is met dit onderzoek het wetenschappelijke bewijs geleverd dat AFT een voldoende bewezen effectieve behandeling is voor vrouwen die door borstkanker een borstverwijdering hebben ondergaan of bij wie dat preventief is gebeurd.
Welke ziekenhuizen
Volgens de Nederlandse Vereniging van Plastische Chirurgie (NVPC) wordt behandeling niet overal tegelijk in Nederland aangeboden. De reden hiervoor is dat plastisch chirurgen ervaring moeten opdoen voordat deze toepassing van AFT aangeboden kan worden. In 2023 zullen de ziekenhuizen die aan het wetenschappelijk onderzoek meededen (Maastricht UMC, Alexander Monroe Ziekenhuis, Amphia ziekenhuis, Medisch Centrum Leeuwarden, Rijnstate Ziekenhuis, VieCuri Medisch Centrum, VU Medisch Centrum (VUmc), Ziekenhuis Amstelland, Ziekenhuis Groep Twente) stapsgewijs uitgebreid worden. Een lijst met ziekenhuizen waar AFT na een totale borstverwijdering aangeboden wordt, zal via de website van de NVPC gepubliceerd worden na afronding van de scholing. Omdat de onderhandelingen tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars voor 2023 al rond zijn, verwachten we niet dat andere ziekenhuizen op korte termijn AFT kunnen doen.
Onze zorgen
Helaas is niet afgesproken wie verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de opleiding van plastisch chirurgen die deze behandeling gaan uitvoeren. We moeten erop vertrouwen dat dit goed wordt geregeld, maar hadden het graag vastgelegd te zien. Dit geldt ook voor toezicht op de kwaliteit van de uitvoering. Ook ontbreekt een volumenorm (een minimaal aantal operaties dat een plastisch chirurg jaarlijks moet doen, zodat je als patiënt mag aannemen dat de chirurg voldoende ervaring heeft met deze methode). Verder waren wij voorstander van een informed consent is, zodat je zeker weet dat elke vrouw in elk ziekenhuis eerlijke informatie krijgen over AFT, op basis waarvan zij een keuze kunnen maken. Dat komt er helaas niet. Wij blijven ons inspannen om al deze zaken geregeld te krijgen. Net als voor goede patiënteninformatie, die nu nog ontbreekt.
Ons advies aan jou
Weeg de voor- en nadelen van AFT goed af. Voordelen zijn bijvoorbeeld:
- een reconstructie met eigen weefsel, met als resultaat een borst die warm en zacht aanvoelt
- geschikt voor vrouwen die te weinig vet en huid hebben voor een reconstructie vanuit de buik, bil of benen
- geen grote littekens
Nadelen:
- Het dragen van een vacuümpomp, gedurende 200 uur voor de eerste operatie. Dit komt overeen op ongeveer 12 uur gedurende de dag/nacht.
- er zijn meerdere operaties nodig (gemiddeld drie á vier)
- pijn op plekken waar vet is weggehaald
- deuken op plekken waar vet is weggehaald, lipofilling om dit op te lossen is geen vergoede zorg
Ook adviseren we je om de plastisch chirurg te vragen of hij de speciale opleiding voor AFT heeft gevolgd, hoe vaak hij/zij AFT heeft uitgevoerd en wat het percentage complicaties was. Dit geldt eigenlijk voor elke borstreconstructiemethode die je overweegt. Als Stichting Erfelijke Kanker Nederland zijn we voorstander van concentratie van zorg op het gebied van borstreconstructie. Doet een plastisch chirurg een ingreep eens per maand? Dan beschouwen wij dit als te weinig. Je hebt altijd recht op een second opinion. Om ervaringen, resultaten, voor- en nadelen van anderen te horen is er een besloten Facebookgroep. Daar zou je je kunnen aansluiten
Meer informatie
Standpunt AFT Zorginstituut Nederland: Standpunt AFT na een totale borstverwijdering | Standpunt | Zorginstituut Nederland
Meer informatie over de BREAST-trial: The BREAST trial – Een multicenter onderzoek naar volledige borstreconstructie met eigen vetweefsel
